Atatürk’ün Hayali: İdeal Cumhuriyet Köyü

Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk, Kurtuluş Savaşı sırasında dahi yetenekli kişileri Ankara’ya göndermiş; ülkemizin kalkınmasının önünü açmak adına âdeta bir ilim ve irfan ordusu kurmuştur.
Askeri dehasının yanı sıra sanatsal faaliyetlere de önem veren Atatürk, 1 Mart 1923’te Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM) yaptığı bir konuşmada güzel sanatlara ilişkin amacını şöyle ifade etmiştir:

Vatanın önemli merkezlerinde modern kitaplıklar, müzeler, konservatuvarlar, güzel sanat sergileri kurmak.

Gazi, bir ülkenin gelişmesini sağlayacak en önemli yapı taşının köyler olduğunun da bilincindeydi ve bu bölgelerin kalkınması için çeşitli çalışmaların üzerinde durdu. Bunların belki de en önemlisi, İdeal Cumhuriyet Köyü projesiydi.

İdeal Cumhuriyet Köyü Projesi Nedir?

Afet İnan, “Devletçilik İlkesi ve Türkiye Cumhuriyeti’nin Birinci Sanayi Planı” adlı kitabında İdeal Cumhuriyet Köyü projesi için şu ifadeleri kullanıyor:

1937 yılında Trakya Umumi Müfettişi General Kâzım Dirik tarafından bana verilmiş olan bu planı yapan mimarın adı konmamıştır. Ancak üzerinde ‘Her hakkı mahfuzdur’ diye kayıt vardır. Planda 43 kamu kuruluşu yer alıyor. Bir köye gerekli olan her şey düşünülmüştür. O zaman bu planın herhangi bir yerde uygulanmaması büyük bir kayıptır. İdeal Cumhuriyet Köyü planının bugün yeni kurulmakta olan köylerimize uygulanmasını candan dilerim.
Cumhuriyetin kurulduğu dönemde devletçilik politikası gereği 150’den fazla şehir, köy ve belde; o dönemin ihtiyacına yönelik olarak planlanmaya başlandı. Ülkemizden ya da yurt dışından mimar ve şehir planlama uzmanlarıyla gerçekleştirilen bu planlamaların bir kısmı da İdeal Cumhuriyet Köyü projesinde olduğu gibi bir model seçilerek ülkemizin sosyoekonomik ihtiyaçlarına göre yeniden uyarlandı.