ATATÜRK’ÜN YAZDIĞI KİTAPLAR
NUTUK
Milli Mücadele’yi, Vatan’ın nasıl kurtulduğunu, Cumhuriyet’in nasıl inşa edildiğini ve Mustafa Kemal Atatürk’ü anlatıyor.
“Bu sözlerimle, milli hayatı son bulmuş sayılan büyük bir milletin, bağımsızlığını nasıl kazandığını ve bilimin en son ilkelerine dayanan, milli ve çağdaş bir devleti nasıl kurduğunu anlatmaya çalıştım.”
İşgal edilmiş bir ülke, direniş ve milli mücadelenin örgütlenmesi, kongreler, Misak-ı Milli, Büyük Millet Meclisi’nin açılışı, isyanlar, muharebeler, zafer, barış, Cumhuriyet’in ilanı, devrimler, fikir ayrılıkları ve muhalefet…
Milli Mücadele’nin aşamalarını ve sonuçlarını belgelerle birlikte kronolojik bir sırayla anlatan Nutuk, Türkiye açısından tarihin akışının değiştiği bir dönemin; bir milletin varlığını korumak, bağımsızlığını kazanmak, çağdaş ve milli bir yönetime kavuşmak için verdiği mücadelenin ilk dokuz yılının hikâyesidir.
Mustafa Kemal Atatürk’ün yoğun bir çalışma sonucunda hazırladığı ve 15-20 Ekim 1927 tarihleri arasında, Cumhuriyet Halk Fırkası’ nın İkinci Büyük Kurultayı’nda, altı günde toplam 36 saat 31 dakikada okuduğu bu ölümsüz eseri, Atatürk’ün Samsun’a çıktığı 19 Mayıs 1919’dan başlayarak 1927’ye kadar olan dönemi, yani Türkiye Cumhuriyeti’nin işgalden kurtuluş ve kuruluş sürecini anlatan, dönemin en yetkili kişisinin kaleme aldığı çok değerli bir siyasi belge ve tarihi kaynaktır.
Türk Kurtuluş Savaşı’nı, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluşunu ve inkılâpların gerçekleşmesini anlatan Nutuk, siyasî ve millî tarihimizin birinci elden, çok değerli bir kaynak eseridir. ATATÜRK tarafından kaleme alınan bu eser, yine ATATÜRK tarafından, Cumhuriyet Halk Partisi’nin 15 -20 Ekim 1927 tarihleri arasında Ankara’da toplanan İkinci Kurultayı’nda 36,5 saat süren ve altı günde okunan tarihî bir hitabeye dayandığı için Nutuk adını almıştır.
GEOMETRİ
“Dünyada her şey için, maddiyat için, maneviyat için, hayat için, muvaffakiyet için en hakiki mürşit ilimdir, fendir.” Mustafa Kemal Atatürk Hâkimiyeti Milliye, 25 Eylül 1924
Türk Dili Tetkik Cemiyeti’nin 12 Temmuz 1932’de kurulmasından sonra başlayan; Dil Devrimi’yle Türkçeyi sade bir dil haline getirme ve yabancı kökenli kelimelerden arındırma çalışmaları hız kazanır. Yabancı dillerden, özellikle Arapça ve Farsçadan alınan bilim, fen, sanat ve teknik terimlerin Türkçeleştirilmesi için komisyonlar kurulur. Son derece ağır Osmanlıca terimlerin kullanıldığı “geometri”, eski deyişle “hendese” için ise bu çalışmayı bizzat Mustafa Kemal Atatürk yapar.
ATATÜRK geometri kitabını, vefatından bir buçuk yıl kadar önce 3. Türk Dil Kurultayı’ndan hemen sonra 1936-1937 yılı kış aylarında Dolmabahçe Sarayı’nda kendi eliyle yazmıştır.
Askerlikten gelen ATATÜRK’ü siyaset olayları büyük bir devlet adamı yapmış olduğu gibi, yurdun kültür sorunları da onu büyük bir eğitimci durumuna getirmiştir.
ATATÜRK’ün bu eseri, geometri öğretmenlerine, bu konuda kitap yazacaklara kılavuz olarak Kültür Bakanlığı tarafından yayımlanmıştır. Geometri eski terimle Hendese, eğitim sistemimizde önemli bir yer tuttuğu hâlde bunun terim düzeni çok ağdalı ve karmaşıktı. Arapça ile Farsça okul programından kaldırılmıştır. Fakat Arapça üzerine kurulmuş olan terimler kalmıştı, bu durum öğrencilerin anlama ve öğrenmelerini olumsuz etkilemekte idi. ATATÜRK öğrencideki bu anlayış yolunun tıkanıklığını açmak için bir çok terimi Türkçeye çevirmiştir.
44 sayfalık kitapta boyut, uzat, yüzey, düzey, çap, yarıçap, kesek, kesit, yay, çember, teğet, açı, açıortay, içters açı, dış ters açı, taban, eğik, kırık, çekül, yatay, düşey, dikey, yöndeş, konum, üçgen, dörtgen, beşgen, köşegen, eşkenar, ikiz kenar, paralel kenar, yamuk, artı, eksi, çarpı, bölü, eşit, toplam, orantı, türev, alan, varsayım gibi terimler ATATÜRK tarafından türetilip konmuştur
ZABİT ve KUMANDAN ile HASBİHAL
1914… Osmanlı Devleti, Balkan ve Trablusgarp savaşlarından yeni çıkmıştır. Osmanlı ordusunun iki genç subayı, bu savaşlarda yaşanan başarısızlıklar üzerine kafa yormaktadır. İlkin Nuri Conker Zabit ve Kumandan kitabında, sorunları ve çözüm önerilerini gündeme getirir. Dostu ve meslektaş› Mustafa Kemal Atatürk, bu kitabı okur okumaz, Zabit ve Kumandan ile Hasbihal ’i kaleme alır.
Birbirini bütünleyen ve pekiştiren bu iki kitabın başlıca temalarından biri iyi yöneticiliktir. Her ikisi de, ordunun yaşadığı başarısızlığın asıl çözüm adresi olarak, komuta kademelerini gösterir. Askerler için hem bilimsel birikimin hem de cesaret ve kendi başına karar alma başta olmak üzere, pek çok bireysel niteliğin önemini ve gereğini savunur.
Ancak çok geçmeden Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı’na girince, Mustafa Kemal Atatürk de kitabını bastırmayı ertelemek zorunda kalır. Buna karşılık iki dost, Çanakkale’de Anafartalar ve Conk Bayırı’nda, kitaplarında yazdıklarının sözde kalmadığını kanıtlar. Birlikleri zorlu muharebelerden büyük başarılarla çıkar.
Mustafa Kemal Atatürk kitabını ancak, mütarekede döndüğü İstanbul’da, 1918 sonunda yayımlar. Kitabın basımından altı ay kadar sonra da Anadolu’ya geçerek İstanbul ile ilişiğini keser. Adı mütareke ve işgalle birlikte anılan Damat Ferit Hükümeti de kitabı toplattırarak imha eder.
MEDENİ BİLGİLER
Vatandaş için Medeni Bilgiler kitabını oluşturan belgeler, Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş ve uygar devletler arasındaki yerini ancak bilinçli ve özgür düşünceli yurttaşlar yetiştirmekle alabileceği gerçeğini gören Atatürk’ün, bu amaçla 1929 sonbaharı ile 1930 Ocak ve Şubat aylarında yazmış olduğu yazılardır. Medeni Bilgiler, Prof. Dr. A. Afet İnan’ın imzasıyla çıkmış olmasına rağmen, kitabın orijinal metinleri Atatürk’ün el yazıları ile çıkmıştır. Bu konuda Prof. Dr. A. Afet İnan şunları söylemiştir:
“Bu kitaplar benim ismimle çıkmış olmasına rağmen, Atatürk’ün fikirleri ve telkinlerinden mülhem olduğunu ve üslubunu tamamen kendisine ait olduğunu tarihi hakikatleri belirtmek bakımından bana düşen bir ödev telakki ediyorum.”
Atatürk’ün bu kitapta yer alan fikir ve düşünceleri birçok kitap ve makaleye kaynak teşkil etmiştir. Bu fikir ve düşünceler, toplumdaki bireylerin yurttaşlık bilincinin gelişmesine önemli katkı sağlamıştır.
Afet İnan tarafından Mustafa Kemal Atatürk’ün el yazılarının derlenmesiyle oluşan Medeni Bilgiler, ilk olarak ‘Vatandaş İçin Medenî Bilgiler’ adıyla 1930 yılında yayınlanmıştır. Maarif Vekâleti, Millî Talim ve Terbiye Dairesinin 7. 9. 1931 tarih ve 2197 sayılı kararıyla orta okul ve liselerde ders kitabı olarak okutulan ‘Vatandaş İçin Medenî Bilgiler’ in büyük bir bölümü Gazi Mustafa Kemal tarafından kaleme alınan belgelere dayanmaktadır.
Bu kitabı oluşturan belgeler, Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş ve uygar devletler arasındaki yerini ancak bilinçli ve özgür düşünceli yurttaşlar yetiştirmekle alabileceği gerçeğini gören Gazi Mustafa Kemal’in, bu amaçla 1929 sonbaharı ile 1930 Ocak ve Şubat aylarında yazmış olduğu yazılardır.
ATATÜRK VE KİTAP
Cumhuriyetimizin kurucusu ulu önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk, kitap okumaya çok önem vermiştir. Onun bu özelliği, askeri bir deha olmasının yanı sıra, pek çok konuda fikir sahibi olmasına da vesile olmuştur. Okuduğu kitap sayısı resmi olarak kayıtlarda 3,997 olarak görünse de, kayda geçmeyen ve üzerinde not alarak çalıştığı kitapların olduğu da bir gerçektir. Ömrünün büyük çoğunu cephelerde geçiren Atatürk, kitap okumayı hiçbir zaman ihmal etmemiştir. Hayatının her döneminde kitap ile içi içe olan büyük önder Atatürk, bilgi birikimini kitap yazarak da ortaya koymuş, askerlik mesleğinde gösterdiği olağan üstü başarı, yazmış olduğu kitaplarda da kendini göstermiştir.
Afet İnan bu konuda, şöyle diyor: “Atatürk’ün entellektüel bir hayatı daima mevcut olmuştur. Zevk için okumuş, bilgi edinmek için okumuş ve nihayet siyasi nutuklarına ve yazılarına kaynak olması için okumuştur. Velhasıl, kitap hangi yönde, konuda olursa olsun, Atatürk’ün fikir hayatı için değerli bir varlık mahiyetinde idi. Atatürk’ün hayatında iyi ve öğretici kitabın yeri daima büyük olmuştur.”
Cemal Granda, bir anısında şöyle bahseder;
“Atatürk, tarihle ilgili kalın bir kitap okuyordu. Öylesine dalmıştı ki, çevresini görecek hali yoktu. Bir sürü yurt meselesi dururken Devlet Başkanının kendini tarihe vermesi, Vasıf Çınar’ın biraz canını sıkmış olmalı ki, Atatürk’e şöyle dediğini duydum:
– “Paşam! Tarihle uğraşıp kafanı yorma. 19 Mayıs’ta kitap okuyarak mı Samsun’a çıktın?”
Atatürk, Vasıf Çınar’ın bu çok samimi yakınmasına gülümseyerek:
– “Ben çocukken fakirdim. İki kuruş elime geçince bunun bir kuruşunu kitaba verirdim. Eğer böyle olmasaydım, bu yaptıklarımın hiç birisini yapamazdım” diye cevap verdi.
Hayatı boyunca cepheden cepheye koşmuş ulu önder kitaba olan sevgisini bu cümle ile en iyi şekilde ifade etmiştir.
| ATATÜRK’ÜN YAZMIŞ OLDUĞU KİTAPLAR |
| 01. Tâbiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih |
| 02. Takımın Muharebe Talimi (Almanca’dan çeviri – 1908) : Berlin Askeri Üniversitesi’nden General Litzmann’ın yazdığı ve Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Mustafa Kemal’in Almanca’dan çevirdiği bu kitapta Litzmann, bir askeri takımın değişik hava ve arazi şartlarında basitçe muharebe yöntemlerini nasıl uygulayacağını anlatır. |
| 03. Cumalı Ordugâhı – Süvari: Bölük, Alay, Liva Talim ve Manevraları (1909) : Makedonya’daki bir karargahı denetlemeye giden Mustafa Kemal şöyle der bu kitabın önsözünde: ‘Cumalı Ordugâhı, özlemini çektiğimiz askerlik hayatının başlangıcı gibi anlaşılabileceğinden; orada geçirdiğim on günlük hayatın hatırası olmak üzere tuttuğum bazı notları silah arkadaşlarıma hediye etmek istedim. Asker hediyesinin değeri asker olanlarca bilinir.’ |
| 04. Bölüğün Muharebe Talimi (Almanca’dan çeviri – 1910 : Mustafa Kemal’in Almanca aslından çevirisini yaptığı bu eser insanların oturduğu (meskûn) yerlerde savaş, savunma ve taarruz konularını kapsar. |
| 05. Tâbiye ve Tatbikat Seyahati (Taktik Tatbikat Gezisi – 1911) : 5. Kolordu Harekat Şube Müdürü Mustafa Kemal, bu kitabında bir savaşın sevk ve idaresinde belirli kurallar olamayacağını ve bir komutanın başkalarının hareketini önceden seziş ve harekâtını en uygun zamanda yapabilme yeteneğinin olması gerektiğini vurgular. |
| 06. Birinci Ta’biye Meselesinin Halli (1911) |
| 07. Zabit ve Kumandan ile Hasbihal (1913) : Mustafa Kemal’in, Nuri Conker’in ‘Zabit ve Kumandan’ adlı eserine karşılık olarak yazdığı bu kitapta kendisinin ordudaki aksaklık ve hatalarını sezerek nasıl üst makamlara bildirdiğini anlarız. Ayrıca Trablusgarp tecrübeleri, Türk ulusuna dair düşünceleri de yine kitapta kendisine yer bulur. |
| 08. Taktik Meselesinin Çözümü ve Emirlerin Yazılmasına İlişkin Öğütler (1915) : Çanakkale Kahramanı Mustafa Kemal, kitapta, bu savaşta edindiği deneyimler ışığında taktik meselesini çözerken nasıl bir yol izleneceği, hangi noktaların göz önünde tutulması ve emir verilirken nelere dikkat edilmesi, emrin ne gibi özelliklere sahip olması gerektiğini anlatır. |
| 09. Ta’lim ve Terbiye-i Askeriyye Hakkında Nokta-i Nazarlar (1916) |
| 10. Nutuk (15 – 20 Ekim 1927’de Büyük Millet Meclisinde yazılı metin üzerinden okunmuş ve sonradan yayımlanmıştır.) : Atatürk, büyük Nutuk’unda yurdun işgalinden itibaren Kurtuluş Savaşı’nı, Cumhuriyet’in kuruluşunu ve yapılan devrimleri anlatır. Her Türk vatandaşının okuması gereken bu kitaba nutuk denmesi, Atatürk’ün 6 gün boyunca CHP kurultayına okuduğu bir hitabe olmasından kaynaklanır. |
| 11. Vatandaş İçin Medeni Bilgiler (Manevi kızı Afet İnan adıyla yayımlandı) (1930) : Büyük bir kısmının Atatürk tarafından yazıldığı bilinen bu kitap Afet İnan adıyla basılır. Atatürk, bu kitapta yurttaşlık hak ve ödevleri konusunda yetişmekte olan Türk gencini aydınlatıp bilinçlendirmeye çalışarak yeni kuşaklara çağdaş toplumun nasıl olması gerektiğini anlatır. Ayrıca bu kitap ‘Yurttaşlık Bilgisi’ derslerinde de yıllarca okutulmuştur. |
| 12. Geometri (isimsiz yayımlandı) (1936-1937) : Bugün kullandığımız açı, kenar, üçgen gibi birçok geometri terimini Atatürk‘e borçlu olduğumuzu biliyor muydunuz? Sivas Lisesi’nde geometri problemi çözen bir öğrencinin terimleri söylemekte zorlanması sonucu şöyle der Atatürk: ‘Bu anlaşılmaz Arapça terimlerle, öğrencilere bilgi verilemez. Dersler, Türkçe ve yeni terimlerle anlatılmalıdır.’ |
ATATÜRK SERİSİ PDF
| 16 KİTAP – 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 20-25’inci maddelerine göre “Her hakkı Türk Silahlı Kuvvetlerine aittir. Ticari maksatlarla kullanılamaz.” |